1/4
Poświęcona woda, kropidła i kalendarze w Ludźmierzu

Miejsce (opis):

Sanktuarium Maryjne w Ludźmierzu.

Miejsce przedstawionego obiektu:

Ludźmierz

Data dokumentu:

Autor fotografii lub dokumentu:

Typ obiektu:

Technika i materiał:

Opis:

Fotografia przedstawia przedmioty święcone podczas dorocznej mszy bacowskiej odbywającej się w niedzielę w okolicy dnia św. Wojciecha w Ludźmierzu. Na zdjęciu znajdują się dwa wiklinowe kosze, a w nich plastikowe butelki ze świeconą wodą (po lewej stronie) i drewniane szczapki owinięte na górze papierem (po prawej stronie). Są one wyciągane przez księdza celebrującego liturgię i przekazywane każdej rodzinie pasterskiej, która przybywa w tym dniu do Ludźmierza. Szczapki i woda święcona, a także papierowe kalendarze bacowie używają następnie na szałasach, do poświęcenia ich przestrzeni.
Dane podstawowe:

Tytuł obiektu:

Poświęcona woda, kropidła i kalendarze w Ludźmierzu

Autor dokumentu:

Data powstania:

Miejsce dokładne:

Sanktuarium Maryjne w Ludźmierzu

Miejsce:

Ludźmierz

Typ obiektu:

Technika i materiał:

Opis główny:

Fotografia przedstawia przedmioty święcone podczas dorocznej mszy bacowskiej odbywającej się w niedzielę w okolicy dnia św. Wojciecha w Ludźmierzu. Na zdjęciu znajdują się dwa wiklinowe kosze, a w nich plastikowe butelki ze świeconą wodą (po lewej stronie) i drewniane szczapki owinięte na górze papierem (po prawej stronie). Są one wyciągane przez księdza celebrującego liturgię i przekazywane każdej rodzinie pasterskiej, która przybywa w tym dniu do Ludźmierza. Szczapki i woda święcona, a także papierowe kalendarze bacowie używają następnie na szałasach, do poświęcenia ich przestrzeni.

Kontekst kulturowy:

Dzień św. św. Wojciecha, przypadający oficjalnie w liturgicznym kalendarzu katolickim 23 kwietnia, oraz dzień św. Jerzego, obchodzony 24 kwietnia, to uroczysty moment w czasoprzestrzeni pasterzy. W zależności od wyznania  rozpoczynał się symbolicznie tradycyjny sezon wypasu na szałasach w Polsce i na Słowacji, a także w całych Karpatach.  W niedzielę najbliższą tym dniom odprawia się w sanktuarium Matki Bożej w Ludźmierzu na Podhalu uroczystą mszę św. z okazji rozpoczęcia sezonu pasterskiego, na którą przybywają z wielu miejscowości górskich południowej Polski i północnej Słowacji pasterze wraz z rodzinami, przede wszystkim zaś górale podhalańscy. Większość z nich w tym dniu wkłada odświętne góralskie stroje, a oprawę mszy współtworzy bogaty repertuar tradycyjnych pieśni odgrywanych na pasterskich instrumentach (fujary, piszczały, dudy) przez muzyków polskich lub słowackich. W procesji darów do ołtarza zanoszone jest corocznie m.in. białe jagnię. W trakcie liturgii do mszy służą wybrani pasterze, a ksiądz święci wodę służącą do pokropienia zwierząt i koszarów oraz drewniane szczapki, od których rozpalana jest następnie pierwsza watra na szałasach. Bacowie obecni na mszy świętej zabierają je spod ołtarza; otrzymują również drukowane papierowe kalendarze z zaznaczonym rocznym cyklem świąt kościelnych, które to kalendarze większość z nich zawiesza następnie na szałasach, co pomaga im orientować się w czasie.
Część baców podkreśla, że obecnie nie obowiązują już dawne czasowe reguły rozpoczęcia wypasu, niemniej jednak dla wielu z nich udział w tradycyjnym święcie bacowskim w Ludźmierzu, rozpoczynającym sezon pasterski w dniu św. Wojciecha lub św. Jerzego albo w najbliższą mu niedzielę, stanowi wciąż znaczący punkt odniesienia. Wielu pasterzy wykorzystuje ten dzień jako miarę czasu sezonu pasterskiego,  co przejawia się nawet w ich wypowiedziach dotyczących rozpoczęcia wypasu i wyruszenia na szałasy z kierdlami owiec: ,,wyruszyliśmy przed Ludźmierzem“, ,,wyruszyliśmy przed św. Wojciechem“, ,,wyruszyliśmy na Wojciecha, po mszy“, ,,wyruszyliśmy po Ludźmierzu“. Owo odniesienie do przestrzeni (Ludźmierz) i czasu (święto patrona pasterzy) jest w rzeczywistości ujawnieniem archaicznych struktur myślenia, w których chrześcijańska podhalańska świątynia zajmuje miejsce swoistego axis mundi, pozwalającego odnowić i uświęcić czas wymarszu z kierdlami. Święci patroni tworzą z kolei panteon pasterskich mitycznych bohaterów, bez działań których świat nie mógłby istnieć w swoich odwiecznym porządku i oczyścić się po zimowej martwocie
Data:

Opis dotyczący historii dokumentu:

fotografia wykonana przez Ewę Kocój podczas badań terenowych
Miejsce dokumentu/obiektu:

Państwo:

Polska

Region:

Małopolska

Nazwa geograficzna:

Podhale
Przedstawienie na dokumencie:

Tematyka:

Typ przedstawienia:

Główne przedstawienie:

Dodatkowe przedstawienia 1:

Dodatkowe przedstawienia 2:

Dodatkowe przedstawienia 3:

Informacje o rekordzie:

Ostatnia modyfikacja:

12 lipiec 2024 r.

Numer identyfikacyjny:

222