Poświęcona woda, kropidła i kalendarze w Ludźmierzu
Miejsce (opis):
Sanktuarium Maryjne w Ludźmierzu.
Miejsce przedstawionego obiektu:
Ludźmierz
Autor fotografii lub dokumentu:
Typ obiektu:
Technika i materiał:
Opis:
Fotografia przedstawia przedmioty święcone podczas dorocznej mszy bacowskiej odbywającej się w niedzielę w okolicy dnia św. Wojciecha w Ludźmierzu. Na zdjęciu znajdują się dwa wiklinowe kosze, a w nich plastikowe butelki ze świeconą wodą (po lewej stronie) i drewniane szczapki owinięte na górze papierem (po prawej stronie). Są one wyciągane przez księdza celebrującego liturgię i przekazywane każdej rodzinie pasterskiej, która przybywa w tym dniu do Ludźmierza. Szczapki i woda święcona, a także papierowe kalendarze bacowie używają następnie na szałasach, do poświęcenia ich przestrzeni.
Dane podstawowe:
Tytuł obiektu:
Poświęcona woda, kropidła i kalendarze w Ludźmierzu
Autor dokumentu:
Miejsce dokładne:
Sanktuarium Maryjne w Ludźmierzu
Miejsce:
Ludźmierz
Typ obiektu:
Technika i materiał:
Kolekcja:
Opis główny:
Fotografia przedstawia przedmioty święcone podczas dorocznej mszy bacowskiej odbywającej się w niedzielę w okolicy dnia św. Wojciecha w Ludźmierzu. Na zdjęciu znajdują się dwa wiklinowe kosze, a w nich plastikowe butelki ze świeconą wodą (po lewej stronie) i drewniane szczapki owinięte na górze papierem (po prawej stronie). Są one wyciągane przez księdza celebrującego liturgię i przekazywane każdej rodzinie pasterskiej, która przybywa w tym dniu do Ludźmierza. Szczapki i woda święcona, a także papierowe kalendarze bacowie używają następnie na szałasach, do poświęcenia ich przestrzeni.
Kontekst kulturowy:
Dzień św. św. Wojciecha, przypadający oficjalnie w liturgicznym kalendarzu katolickim 23 kwietnia, oraz dzień św. Jerzego, obchodzony 24 kwietnia, to uroczysty moment w czasoprzestrzeni pasterzy. W zależności od wyznania rozpoczynał się symbolicznie tradycyjny sezon wypasu na szałasach w Polsce i na Słowacji, a także w całych Karpatach. W niedzielę najbliższą tym dniom odprawia się w sanktuarium Matki Bożej w Ludźmierzu na Podhalu uroczystą mszę św. z okazji rozpoczęcia sezonu pasterskiego, na którą przybywają z wielu miejscowości górskich południowej Polski i północnej Słowacji pasterze wraz z rodzinami, przede wszystkim zaś górale podhalańscy. Większość z nich w tym dniu wkłada odświętne góralskie stroje, a oprawę mszy współtworzy bogaty repertuar tradycyjnych pieśni odgrywanych na pasterskich instrumentach (fujary, piszczały, dudy) przez muzyków polskich lub słowackich. W procesji darów do ołtarza zanoszone jest corocznie m.in. białe jagnię. W trakcie liturgii do mszy służą wybrani pasterze, a ksiądz święci wodę służącą do pokropienia zwierząt i koszarów oraz drewniane szczapki, od których rozpalana jest następnie pierwsza watra na szałasach. Bacowie obecni na mszy świętej zabierają je spod ołtarza; otrzymują również drukowane papierowe kalendarze z zaznaczonym rocznym cyklem świąt kościelnych, które to kalendarze większość z nich zawiesza następnie na szałasach, co pomaga im orientować się w czasie.
Część baców podkreśla, że obecnie nie obowiązują już dawne czasowe reguły rozpoczęcia wypasu, niemniej jednak dla wielu z nich udział w tradycyjnym święcie bacowskim w Ludźmierzu, rozpoczynającym sezon pasterski w dniu św. Wojciecha lub św. Jerzego albo w najbliższą mu niedzielę, stanowi wciąż znaczący punkt odniesienia. Wielu pasterzy wykorzystuje ten dzień jako miarę czasu sezonu pasterskiego, co przejawia się nawet w ich wypowiedziach dotyczących rozpoczęcia wypasu i wyruszenia na szałasy z kierdlami owiec: ,,wyruszyliśmy przed Ludźmierzem“, ,,wyruszyliśmy przed św. Wojciechem“, ,,wyruszyliśmy na Wojciecha, po mszy“, ,,wyruszyliśmy po Ludźmierzu“. Owo odniesienie do przestrzeni (Ludźmierz) i czasu (święto patrona pasterzy) jest w rzeczywistości ujawnieniem archaicznych struktur myślenia, w których chrześcijańska podhalańska świątynia zajmuje miejsce swoistego axis mundi, pozwalającego odnowić i uświęcić czas wymarszu z kierdlami. Święci patroni tworzą z kolei panteon pasterskich mitycznych bohaterów, bez działań których świat nie mógłby istnieć w swoich odwiecznym porządku i oczyścić się po zimowej martwocie
Część baców podkreśla, że obecnie nie obowiązują już dawne czasowe reguły rozpoczęcia wypasu, niemniej jednak dla wielu z nich udział w tradycyjnym święcie bacowskim w Ludźmierzu, rozpoczynającym sezon pasterski w dniu św. Wojciecha lub św. Jerzego albo w najbliższą mu niedzielę, stanowi wciąż znaczący punkt odniesienia. Wielu pasterzy wykorzystuje ten dzień jako miarę czasu sezonu pasterskiego, co przejawia się nawet w ich wypowiedziach dotyczących rozpoczęcia wypasu i wyruszenia na szałasy z kierdlami owiec: ,,wyruszyliśmy przed Ludźmierzem“, ,,wyruszyliśmy przed św. Wojciechem“, ,,wyruszyliśmy na Wojciecha, po mszy“, ,,wyruszyliśmy po Ludźmierzu“. Owo odniesienie do przestrzeni (Ludźmierz) i czasu (święto patrona pasterzy) jest w rzeczywistości ujawnieniem archaicznych struktur myślenia, w których chrześcijańska podhalańska świątynia zajmuje miejsce swoistego axis mundi, pozwalającego odnowić i uświęcić czas wymarszu z kierdlami. Święci patroni tworzą z kolei panteon pasterskich mitycznych bohaterów, bez działań których świat nie mógłby istnieć w swoich odwiecznym porządku i oczyścić się po zimowej martwocie
Data:
Opis dotyczący historii dokumentu:
fotografia wykonana przez Ewę Kocój podczas badań terenowych
Miejsce dokumentu/obiektu:
Państwo:
Polska
Region:
Małopolska
Nazwa geograficzna:
Podhale
Przedstawienie na dokumencie:
Tematyka:
Typ przedstawienia:
Główne przedstawienie:
Dodatkowe przedstawienia 1:
Dodatkowe przedstawienia 2:
Dodatkowe przedstawienia 3:
Dane właścicielskie:
Miejsce przechowywania oryginału:
Informacje o rekordzie:
Ostatnia modyfikacja:
12 lipiec
2024 r.
Numer identyfikacyjny:
222