Palenisko z kociołkiem, Lipnica Wielka
Miejsce (opis):
Szałas rodziny Lasaków, Ziębowa Polana (Marysina Polana), Lipnica Wielka, Orawa, Polska. Palenisko znajduje się po wejściu do szałasu po lewej stronie.
Miejsce przedstawionego obiektu:
Lipnica Wielka
Autor fotografii lub dokumentu:
Typ obiektu:
Technika i materiał:
Opis:
Fotografia przedstawia wnętrze szałasu rodziny Lasaków pochodzącej z Cichego i wypasującej owce na Orawie, na Ziębowej Polanie. We wnętrzu szałasu, po lewej stronie znajduje się palenisko postawione na gołej ziemi, obudowane w okrąg cegłami i kamieniami. Nad nim zawieszono metalowy kocioł służący do grzania wody, wiszący na metalowym łańcuchu przymocowanym do jadwigi.
Dane podstawowe:
Tytuł obiektu:
Palenisko z kociołkiem, Lipnica Wielka
Autor dokumentu:
Data powstania:
Miejsce dokładne:
Szałas rodziny Lasaków, Ziębowa Polana (Marysina Polana), Lipnica Wielka, Orawa, Polska
Miejsce:
Lipnica Wielka
Typ obiektu:
Technika i materiał:
Kolekcja:
Opis główny:
Fotografia przedstawia wnętrze szałasu rodziny Lasaków pochodzącej z Cichego i wypasującej owce na Orawie, na Ziębowej Polanie. We wnętrzu szałasu, po lewej stronie znajduje się palenisko postawione na gołej ziemi, obudowane w okrąg cegłami i kamieniami. Nad nim zawieszono metalowy kocioł służący do grzania wody, wiszący na metalowym łańcuchu przymocowanym do jadwigi.
Kontekst kulturowy:
Palenisko (watra) jest jednym z najważniejszych elementów wyposażenia szałasu pasterskiego. Zazwyczaj wykonywał je osobiście baca przy stawianiu całej bacówki. Podczas wiosennego redyku, po przybyciu na szałas, baca dokonuje uroczystego rozpalenia watry na szałasie wykorzystując do tego zazwyczaj poświęcone przedmioty podczas mszy pasterskiej odbywającej się corocznie w niedzielę przypadającą najbliżej dnia św. Wojciecha (23 kwietnia w kalendarzu katolickim) w Sanktuarium Matki Bożej Gaździny Podhala w Ludźmierzu na Podhalu. Rozpalenie watry jest pierwszą czynnością wykonywaną na szałasie, co wiąże się z tradycyjnymi wierzeniami dotyczącymi tzw. świętego ognia i jego opiekuńczego kultu. Panowało przekonanie, że ogień watry nie może zagasnąć przez cały sezon pasterski, powinien się palić aż do późnej jesieni, kiedy pasterze schodzą ze stadami z hal – baca wówczas uroczyście gasił ogień pilnując, aby tlące się palona zagasły nie paląc szałasu. Wygaśnięcie watry w sezonie pasterskim uznawane było za zły znak i wiązało się z wierzeniami o nadchodzącym nieszczęściu. Do dziś pasterze wierzą, że rozpalenia watry na szałasie jest gwarancją szczęścia, pomyślności, zdrowia i szczęśliwego sezonu wypasowego. Według nich ogień nie tylko daje ciepło i możliwość wyrabiania serów i pożywienia, ale posiada też moc ochrony od nieszczęścia i złych sił zagrażających pasterzom i ich dobytkowi. W dawnych wierzeniach istniały zakazy wrzucania jakichkolwiek przedmiotów do ognia, dozwolone było jedynie umieszczenia w nim drewna lub zielonych roślin o charakterze apotropeicznym (gałązki wierzby, świerka, jodły, sosny). Wierzenia te są jeszcze sporadycznie praktykowane przez pasterzy.
Miejsce dokumentu/obiektu:
Państwo:
Polska
Region:
Małopolska
Nazwa geograficzna:
Orawa
Przedstawienie na dokumencie:
Tematyka:
Typ przedstawienia:
Główne przedstawienie:
Dodatkowe przedstawienia 1:
Dane właścicielskie:
Właściciel dokumentacji lub Instytucja przechowująca:
Miejsce przechowywania oryginału:
Informacje dodatkowe:
Rodzina Lasaków pochodząca ze wsi Ciche na Podhalu.
Informacje o rekordzie:
Ostatnia modyfikacja:
13 lipiec
2024 r.
Numer identyfikacyjny:
210