1/4
Skrzypce z trąbką (skrzypce Stroha), Bratca

Data dzieła:

2010 r. - 2012 r., XXI - XXI w.

Typ obiektu:

Opis:

Skrzypce z trąbką  jako instrument swoją formą nie kojarzy się z wyglądem klasycznych skrzypiec. Nie posiada w ogóle pudła rezonansowego. Cały dźwięk emitowany jest za pośrednictwem wmontowanego rezonatora i metalowej tuby w formie trąbki.
Dane podstawowe:

Tytuł dzieła:

Skrzypce z trąbką (skrzypce Stroha), Bratca

Data dzieła:

2010 r. - 2012 r., XXI - XXI w.

Typ obiektu:

Kolekcja:

Opis:

Instrument swoją formą nie kojarzy się z wyglądem klasycznych skrzypiec. Nie posiada w ogóle pudła rezonansowego. Cały dźwięk emitowany jest za pośrednictwem wmontowanego rezonatora i metalowej tuby w formie trąbki. Zasadniczą (podstawową) częścią instrumentu jest jego drewniany korpus sklejony z dwóch elementów.  Trzon, odpowiadający długością całemu instrumentowi, został wycięty i wystrugany, z jednej deseczki niezbyt twardego drewna, długości ok. 61 cm, szer.  ok. 4 cm i wys. ok. 8 cm. Górna powierzchnia tej listwy przebiega w jednej płaszczyźnie, jakby w ogóle nie była poddawana obróbce, poza początkiem i przy końcu, przechodzącym w klasyczną dla skrzypiec, wygiętą do dołu komorę kołkową,  zwieńczoną standardowym elementem – ślimakiem. Na początku trzonu, w jego górnej i dolnej powierzchni zostały wykonane dwa płytkie, prostokątne wręby służące do solidnego zamocowania, przyklejenia drewnianego, wystającego   po  lewej stronie klocka z wyciętym policzkiem, nawiązującym w tym elemencie  do typowych, tradycyjnych skrzypiec. Boczne powierzchnie tego trzonu były  poddane obróbce, o czym świadczy widoczne zwężenie przy komorze kołkowej.  Najbardziej    intensywnej obróbce musiała być poddana dolna powierzchnia. Świadczą o tym) zróżnicowane wysokości (grubości) bocznej powierzchni  początkowego materiału. Największy występ, zbliżony do 2/3 okręgu ma wys.(grubość)ok. 8 cm, a grubość szyjki skrzypiec w najwęższym miejscu wynosi ok. 8 mm. Poza   tym są dwa odcinki o grubości od 1,3 - 1,5 cm i trzy wypustki na 3 - 3,5 cm. Ponadto prawie na całej długości korpus jest od spodu obrobiony na półokrągło i  dokładnie   oszlifowany, podobnie jak wszelkie kanciaste krawędzie. Na górnej powierzchni korpusu zamontowane są wszystkie właściwe normalnym, akustycznym skrzypcom   elementy, jak : czarny, drewniany strunociąg, dł. ok 12 cm., połączony metalowym wiązadłem i tak zwanym guzikiem z końcówką skrzypiec, w odległości ok. 5 cm od  niego ustawiony jest podstawek z naturalnego, nie barwionego drewna, unoszący struny ponad powierzchnią podstrunnika (podstrunnicy - drewnianej, barwionej na czarno  wypukłej nakładki, solidnie przyklejonej do szyjki skrzypiec,  w taki sposób, że początkowa, mniej więcej połowa nakładki, jest odchylona do góry od powierzchni             korpusu). Ostatnim, istotnym elementem drewnianego korpusu jest komora kolkowa zwieńczona wyrzeźbionym klasycznym ślimakiem. Sama komora to odcinek dł. ok. 7 cm z wydrążonym zagłębieniem, na głębokość ok. 1,7 cm i szer ok. 1 - 1,1 cm. W bocznych ściankach wywiercone są dwie pary naprzemianległych otworów w których tkwią barwione na czarno kołki do nawijania i luzowania strojonych strun. Oprócz braku pudła rezonansowego, jeszcze dwa zasadnicze elementy przesądzają o oryginalnym wyglądzie i zasadach działania tego instrumentu  Pierwszym z nich jest  rezonator, najprawdopodobniej pochodzący ze starego patefonu. Ten okrągły,   metalowy, pomalowany na czarno element zawiera w środki membranę akustyczną. Osadzony jest z prawej strony największego występu korpusu skrzypiec.    Wstawiony jest w okrągłe zagłębienie średnicą i głębokością odpowiadające dokładnie rozmiarom rezonatora (głowicy), tuż przy górnej jego powierzchni, tak że obsadka igły  głowicy tkwi w niewielkim  prostokątnym wrębie i wystaje ponad powierzchnię korpusu tuż obok strun. Po drugiej, lewej stronie tego występu wykonany jest otwór o    znacznie mniejszej średnicy, przez który przechodzi zagięta końcówka trąbki łącząca ja z rezonatorem (głowicą). Mniej więcej w połowie korpusu, do jego spodu przykręcona   jest rozpłaszczona końcówka metalowej rurki, której drugi, również rozpłaszczony koniec przynitowany jest od spodu do tulei trąbki, stabilizując jej ułożenie wzdłuż korpusu    skrzypiec i lekko uniesiony ukośnie do góry. Poza typowymi dla zwykłych skrzypiec elementami : strunociąg, podstrunnik, kołki, policzek, lakierowanymi tradycyjnie na czarno,      sam korpus, za wyjątkiem szyjki w naturalnym kolorze drewna,  lakierowany jest na ciemno czerwony, prawie bordowy kolor. Ciekawostką może być, że jest to kolor zbliżony    do jednego z prototypów autorstwa samego Stroha. Również mogąca całkiem efektownie się prezentować trąbka z mosiężnej blachy została zamalowana półmatową   srebrzanką upodabniając się kolorem i fakturą do oryginałów - pierwszych aluminiowych trąbek prototypów.
Technika i materiał:

Cechy fizyczne główne:

Wymiary:

dług. całkowita 61 cm, szer. 24,5 cm, wys. 20 cm

Pochodzenie::

Postaci, obiekty, artefakty:

Kontekst kulturowy i ludowy:

Oryginalny instrument na którym wzorował się rzemieślnik został wymyślony i skonstruowany przez Niemca, Johannesa Matthiasa Augustusa Stroha ( 1824 - 1914 ), urodzonego we Frankfurcie nad Menem, opatentowany został w Londynie w 1899 r.. Tam też był produkowany w wyspecjalizowanym warsztacie w latach 1909 - 1942. Wśród dostępnych informacji o twórcy     instrumentu i historii jego powstania, brak jest jakiejkolwiek wzmianki wyjaśniającej : jak, kiedy, dlaczego, w jakich okoliczności ach instrument ten stał się tak bardzo    popularny właśnie wśród  mieszkańców, wcześniej węgierskiego, a od 1918 r. rumuńskiego regionu Bihor. Faktem jest że tam właśnie skrzypce tego rodzaju traktowane są  jako typowy dla tego regionu instrument ludowy. Trudno byłoby w tym regionie znaleźć kapelę nie mającą w swym składzie choć jednych skrzypiec z trąbką, dotyczy to także tamtejszych romskich kapel. Nie żyjący już wykonawca omawianego egzemplarza, był co najmniej drugim, po swym ojcu, pokoleniem, wytwórców tych   instrumentów. Tradycję tą, ale na mniejszą już skalę, próbuje kontynuować Jego syn Niku. W Bihor wyrobem tego rodzaju skrzypiec zajmują się przeważnie domorośli rzemieślnicy mający już wprawę i doświadczenie w obróbce drewna,  przy  wyrobie takich  przedmiotów jak: drewniane łyżki, wrzeciona, tacki, miski, talerze itp. Romowie nie stanowią   wśród nich jakiejś grupy dominującej, ale są w tym gronie również obecni.
Informacje o autorze:

Data urodzenia:

XX w.

Data śmierci:

XXI w.

Informacje o autorze:

Mircea Rostas,   Rom, chałupniczy wytwórca przedmiotów drewnianych, między innymi skrzypiec z trąbka. Pracował w miasteczku Bratca w regionie Bihor.
Dane właścicielskie:

Właściciel:

Data pozyskania zbiorów:

XXI w.

Historia pochodzenia:

Wykonane w domowym warsztacie, w miasteczku Bratca w regionie Bihor.
Informacje o rekordzie:

Ostatnia modyfikacja:

23 sierpień 2024 r.

Numer identyfikacyjny:

269