1/4
Łyżka drewniana, Ljulacze, Bułgaria

Autor:

Data dzieła:

1997 r. - 1998 r., XX - XX w.

Typ obiektu:

Opis:

Łyżka wystrugana z jednego kawałka stosunkowo miękkiego drewna. Przeznaczona do gospodarstwa domowego.
Dane podstawowe:

Tytuł dzieła:

Łyżka drewniana, Ljulacze, Bułgaria

Autor:

Data dzieła:

1997 r. - 1998 r., XX - XX w.

Typ obiektu:

Kolekcja:

Opis:

Łyżka wystrugana z jednego kawałka stosunkowo miękkiego drewna. Zasadnicza część łyżki - owalny nabierak długośći 7,5 i szer. 5,5 cm, jest lekko zwężony na końcu, a jego dolna i boczne powierzchnie mają kształt podobny jak w zwykłych metalowych łyżkach.  Grubość (wysokość) tej części wynosi ok. 2 cm, przy czym górna krawędź nabieraka przy jego zwężonym końcu jest  lekko uniesiona do góry na ok. 4 mm, natomiast jego wnętrze jest wyżłobione na głębokość ok 1,2 cm. Szersza część nabieraka łączy się integralnie z cienką, lekko odchyloną do góry szyjką, szer.9 mm, wys.(grubości) 1,2 cm i dł. ok. 2 cm, płynnie przechodzącą we właściwą rączkę łyżki o dł.16 cm.

Widziana z boku, rączka przy połączeniu z szyjką, wyraźnie od spodu wyoblona, ku końcowi staje się coraz cieńsza i bardziej płaska. Natomiast jej  górna  powierzchnia ścięta jest całkowicie płasko, ku końcowi jest coraz szersza : od 1,8 - 2,5 cm .

Wszystkie powierzchnie łyżki są starannie oszlifowane, jednak mimo tego  na   naturalnym drewnie widoczne są delikatne ale wyraźne ślady cięć i strugania.

                          W nieodległej przeszłości to właśnie łyżki bywały jednym z podstawowych wyrobów w całym asortymencie produktów drewnianych wykonywanych przez Romów. Świadczy o tym fakt, że w niektórych rejonach Europy, przede wszystkim w Rumunii, Bułgari całe wielotysięczne społeczności zostały identyfikowane pod nazwą Lingurari, od rumuńskiego słowa : lingura - łyżka. W rzeczywistości byli oni, a sporadycznie jeszcze są wytwórcami całej gamy przedmiotów z drewna, używanych     w  domowych, zwłaszcza wiejskich gospodarstwach, a szczególnie w kuchni.  Takim równie powszechnym wyrobem były i jeszcze bywają drewniane wrzeciona, ponad to:  widelce, talerze  miski, tace, solniczki, wałki do ciasta chochle, deski do krojenia, okrągłe, trójnożne stołki do siedzenia itp.

Na terenach Europy środkowej, zwłaszcza tych   wchodzących kiedykolwiek w obręb państwa węgierskiego lub Austrio - Węgier, wykonywane przez Romów drewniane łyżki znalazły jeszcze jedno dość nietypowe zastosowanie. W romskich społecznościach, tak bardzo i powszechnie kojarzonych z tańcem, śpiewem i muzyką, profesjonalne instrumenty muzyczne bardzo często były i nadal bywają niełatwo dostępnym rarytasem. Tańcząc, śpiewając we własnym, rodzinnym gronie, bardzo często obchodzą się bez tradycyjnych instrumentów. Często zastępuje różnymi przedmiotami, jak na przykład, metalowe dzbanki i właśnie drewniane łyżki.  Odpowiednio trzymana para łyżek staję się w dłoni wprawnego " muzyka" rytmicznym instrumentem perkusyjnym o dźwięku zbliżonym do kastanietów. 

                       Tradycyjny, domowy, wyrób drewnianych przedmiotów przez romskiego pochodzenia rzemieślników, coraz bardziej zanika wypierany przez masową  produkcję    =zmechanizowanych warsztatów  oraz fabryczne, przemysłowe wyroby. Prawdopodobnie nieco dłużej zachowa się sama nazwa identyfikująca społeczność zajmująca się drzewnymi rzemiosłami. Jako relikt pozostaną w wśród Romów i osób romskiego pochodzenia, związane z tą profesja i tym wyrobem, wywodzące się z    Rumunii indywidualne nazwiska : Lingurar, Lingurariu, Linguraru itd.
Technika i materiał:

Cechy fizyczne główne:

Materiał:

Wymiary:

dł. 26 cm, szer. 5,5cm, wys. 3cm.

Pochodzenie::

Informacje o autorze:

Autor:

Informacje o autorze:

nieznany
Dane właścicielskie:

Właściciel:

Data pozyskania zbiorów:

1998 r. XX w.

Historia pochodzenia:

Łyżka nabyta wraz z innymi wyrobami drzewnymi ( wrzeciona, mała łyżeczka, duża łyżka - nabierak ) od małżęństwa Lingurarów we wsi Ljulacze w Bułgarii, w 1998 r. w trakcie wyjazdu po zakup eksponatów dla Muzeum Romskiej Kultury w Brnie. Personalia wykonawców nie znane, było to starsze małżeństwo Lingurarów w wieku 60 - 70 lat trudniących się wyrobem wrzecion, łyżek misek, talerzy i innych przedmiotów z drewna. Wykonana w domowym warsztacie robiącym wrzeciona, łyżki i inne wyroby z drewna, we wsi Ljulacze koło Karnobat w Bułgarii.
Informacje o rekordzie:

Ostatnia modyfikacja:

07 wrzesień 2024 r.

Numer identyfikacyjny:

253